Thermosflessen: vind het juiste model voor jou

In principe werkt een isoleerfles volgens een vrij eenvoudig principe: er wordt een vacuüm gecreëerd tussen een buitenste en een binnenste vat. Dit vermindert de warmtegeleiding, aangezien de resterende lucht een zeer slechte warmtegeleider is. De warmtestroom binnenin de gevulde vloeistof speelt geen rol.

Het materiaal

Sommige isoleerkannen hebben een binnenste vat van gehard glas, zoals de Hot & Cold Glass Bottle van Sigg. Deze is dubbelwandig en heeft een vacuüm tussen de glaswanden. Bovendien is het nogmaals omgeven door een buitenste vat ter bescherming van het glas. Om de theoretische warmtestraling te reflecteren die het vacuüm zou kunnen overbruggen, wordt het glas aan de binnenkant gespiegeld - bij hoogwaardige producten bijvoorbeeld door middel van een zilveren coating.

Deze constructie is echter niet bijzonder geschikt voor buitengebruik vanwege het glas (door het gevaar op breuk), daarom zijn de meeste isoleerkannen voor buitengebruik iets anders opgebouwd: ze bestaan uit twee in elkaar geplaatste vaten - meestal gemaakt van onbreekbaar roestvrij staal. De tussenruimte wordt vacuüm gezogen. Roestvrij staal reflecteert vanwege zijn eigenschappen de warmtestraling zonder dat er een verdere coating nodig is. Om een beter rendement te behalen, kan hier echter ook een zilveren coating worden gebruikt. De voordelige termoskannen van het merk Esbit zijn hiervan een goed voorbeeld.

Daarnaast zijn er nog isoleerkannen van kunststof in allerlei kleur- en vormvarianten - meestal in de vorm van een klassieke koffiekan. Voor fietstochten of wanneer je drinken niet zo lang warm of koud hoeft te blijven, zijn er ook enkele kunststof flessen van Camelbak voor de fietsbevestiging (Podium Chill) of een koffiemok voor in de auto (Forge Divide). Vanwege hun lagere rendement en beperkte gebruik in de buitenlucht worden ze hier slechts vermeld.

Voedselcontainers met grotere diameter en minder hoogte worden bijvoorbeeld aangeboden door Klean Kanteen (klein), Primus (groot) en Esbit. Ze zijn gemakkelijker te vullen en schoon te maken en houden voedsel enkele uren warm.

De sluiting

Alle inspanningen voor de warmteprestaties van isoleerkannen zijn echter waardeloos zonder een goede sluiting. Terwijl vroeger een kurk deze taak moest vervullen, worden tegenwoordig meestal kunststof schroefdoppen gebruikt. Deze zijn meestal verkrijgbaar met of, inmiddels minder vaak, zonder schenkknop. Hoewel de drukknop handig is om te schenken, heeft deze een belangrijk nadeel: op een gegeven moment zal de afsluiting gaan lekken.

Vaak wordt er over deze schroefdop nog een extra "deksel" in de vorm van een (roestvrij stalen) drinkbeker geschroefd. Om te voorkomen dat je je vingers verbrandt aan het ingeschonken hete drankje, moet je ervoor zorgen dat de beker geïsoleerd is - ofwel aan de buitenkant met neopreen of rubber coating, ofwel door middel van een intern plastic vat. Hier wordt meestal geen vacuüm gebruikt, maar er wordt op zijn minst een isolerend effect bereikt door de lucht tussen de twee elementen.

EU-norm voor isoleercontainers

Natuurlijk heeft de EU hiervoor een passende norm vastgesteld: om als lekvrij te worden beschouwd, moet een isoleerkan tien minuten ondersteboven kunnen staan zonder dat er ergens druppels ontstaan. Om te worden beschouwd als een isolerende kan, moet een kan de volgende test succesvol doorstaan: een voorverwarmde kan wordt gevuld met kokend water dat na zes uur nog steeds minimaal 78 graden heet moet zijn. Goede kannen halen natuurlijk veel hogere waarden...

Interessante informatie over het materiaal van isoleerkannen

• Bij hoogwaardige producten mag het vanzelfsprekend zijn dat er geen nikkel in het roestvrij staal aanwezig is (allergene eigenschappen) en dat er geen andere schadelijke stoffen (met name zware metalen) kunnen vrijkomen tijdens het gebruik en in de inhoud terechtkomen. 
• Daarnaast moet men zich ervan bewust zijn dat bij veel isoleerkannen van roestvrij staal na verloop van tijd de isolatiecapaciteit afneemt. Wat zit hierachter: om een onberispelijk uiterlijk te bereiken, worden de kannen vaak gebeitst met zuur. De daarin opgenomen waterstof, dat vele malen beter warmte geleidt dan lucht, verspreidt vanwege het drukverschil in het vacuüm en vermindert de isolerende werking aanzienlijk binnen enkele jaren. De prijs geeft meestal een indicatie van de kwaliteit van het materiaal en dus de duurzame isolatiecapaciteit. 
• Als de inhoud in bepaalde isolerende kannen niet smaakt zoals verwacht, maar naar kunststof, dan ligt dat - ook bij roestvrijstalen vaten - aan de gebruikte afdichtingen. Vooral bij zeer goedkope producten worden vaak afdichtingen gebruikt die smaakveranderende eigenschappen hebben of schadelijke stoffen zoals weekmakers of polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's) bevatten. Bij merkproducten zijn er meestal geen uitzonderingen op dit gebied.

Welke isoleerfles is geschikt voor mij?

Materiaal en gewicht

Roestvrij staal is het materiaal bij uitstek voor isolerende flessen voor outdoorgebruik, omdat het breukbestendig is en een goede isolerende werking heeft. Bijna alle fabrikanten gebruiken tegenwoordig roestvrij staal. Natuurlijk zijn er ook lichtere varianten, bijvoorbeeld van titanium - zij het tegen hogere prijzen. Glazen flessen isoleren ook goed, maar zijn breekbaar en bovendien zwaarder, waardoor ze minder geschikt zijn voor buitensporters.
Legendarisch vanwege hun geringe gewicht zijn de Sahara-isoleerflessen van Tiger (uit roestvrij staal). Maar het voordeel van het lage gewicht wordt onder andere gecompenseerd door een kleine drinkbeker.
Het oppervlak van een isoleerkan voor buitengebruik moet zo gripvast mogelijk zijn om deze ook met wanten goed te kunnen bedienen. Een licht ruw oppervlak zoals bij de zwarte kannen van Esbit of een siliconen hoes zoals bij de Trailbreak EX-modellen van Primus zijn daarbij een voordeel. Deze zijn niet alleen gripvast, maar beschermt ook tegen koude vingers.

Grootte/Inhoud

Nadat je hebt gekozen voor een roestvrijstalen isoleercontainer voor buitengebruik, is de volgende stap het kiezen van de juiste grootte. Over het algemeen passen er 0,5, 0,75 of 1,0 liter in een isoleerfles - afgezien van de koffiekannen voor thuisgebruik. Sommige fabrikanten bieden echter ook kleinere varianten met 0,35 liter voor een kort solo-uitstapje of grotere met 1,5 liter voor een lange tocht met z'n tweeën. De meest gangbare maten zijn 0,75 liter of 1,0 liter, omdat ze een optimale balans bieden tussen gewicht en inhoud.

Vorm

Ook de vorm van de isoleerfles kan verschillen en speelt een rol bij de handeling en reiniging ervan. Slanke kannen zoals die van Salewa kunnen gemakkelijk in een rugzak worden opgeborgen, terwijl bredere kannen zoals die van Esbit een stabielere stand hebben. Een bredere flessenhals vergemakkelijkt het reinigen.
De isoleerkannen van het merk Dowabo vallen een beetje buiten de norm, ze hebben een vorm vergelijkbaar met een traditionele fles en zijn licht naar binnen gebogen aan de onderkant. Ze zijn een echte blikvanger voor op kantoor of in je reiskoffer. Als je echter veel buiten onderweg bent met de isoleerfles, is het belangrijk om te kiezen voor een stabiele stand en goede reinigingsmogelijkheid.

Sluiting en accessoires

De meeste isoleerkannen hebben een sluiting met drukknop voor het schenken. Bij aankoop moet je erop letten dat zo'n deksel demonteerbaar is en dus gemakkelijk schoon te maken is. De isoleerflessen van Salewa worden keer op keer geprezen, hun deksel met drukknop lijkt bovengemiddeld goed en langdurig lekvrij te zijn. Esbit biedt met een tweede beker in de beker nog een andere handige functie. Bovendien wordt naast de praktische drukknopsluiting voor het schenken ook een tweede, absoluut lekvrije sluiting meegeleverd, omdat de eerste na verloop van tijd mogelijk kan lekken. Ook Primus levert zijn Trailbreak EX Vacuum Bottles met twee sluitingen.

Tips voor het gebruik van een isoleerfles

• Zelfs als het eigenlijk voor de hand ligt, doen de meeste mensen het niet: als je wilt dat de inhoud van de isoleerfles zo lang mogelijk heet of koud blijft, moet je de fles voor het vullen voorverwarmen of voorkoelen met heet of koud water. Giet gewoon heet of koud water in de fles, draai de dop er lichtjes op, schud even, wacht een beetje en giet vervolgens het water uit. Let echter op bij te grote temperatuurverschillen als er een glazen binnenkant is: deze kan barsten!
• Wees voorzichtig bij het vullen: als een isoleercontainer zeer heet wordt gevuld en direct wordt afgesloten, warmt de lucht in de container op en zet uit - er ontstaat overdruk aan de binnenkant. Bij het openen kan deze druk plotseling ontsnappen en de isoleerfles beschadigen, vooral als deze een glazen binnenfles bevat. Er zijn echter ook schadegevallen bekend bij roestvrijstalen flessen. Het is daarom beter om na het vullen nog één of twee minuten te wachten voordat je de fles afsluit.
• Houd er ook rekening mee dat de dop erg strak kan zitten en het soms zelfs voor sterke mensen een uitdaging kan zijn om hem te openen. Sommige containers, vooral voor het warm houden van voedsel, hebben daarom een overdrukventiel. Dit heeft echter als nadeel dat de container regelmatig niet volledig afgesloten is. Het is dus beter om hem niet ondersteboven te vervoeren...
• Dit geldt ook voor koolzuurhoudende dranken. Ook hier ontstaat er druk die kan leiden tot lekkage van de isoleerfles, daarom raden sommige fabrikanten het expliciet af.
• Als de inhoud nog te heet is om te drinken, helpt het om het uit de isoleerfles in een beker te gieten en vervolgens in een tweede beker. Als alternatief werkt een schone hand sneeuw in de beker ook goed in de winter - dan heb je uiteindelijk ongeveer twee keer zoveel warme drank.

Reinigen van isoleerflessen

• Het reinigen van roestvrijstalen flessen is het gemakkelijkst, omdat de meeste flessen zelfs in de vaatwasser kunnen (let op de instructies van de fabrikant!). Als alternatief zijn afwasmiddel en een geschikte afwasborstel meestal voldoende.
• Als de isoleerfles bijvoorbeeld sterke aanslag heeft door koffie of thee, sterk vervuild is of onaangenaam ruikt, zijn er reinigingstabletten beschikbaar, zoals die van het merk SIGG. Vul warm water in de fles, voeg een tablet toe en wacht. Meestal ziet de fles er na een relatief korte tijd van binnen weer als nieuw uit en is geurloos.
• Als je niets anders bij de hand hebt, kun je in geval van nood de voorraad Kukident van oma plunderen of zout of bakpoeder in heet water doen. Hiermee bereik je een vergelijkbaar effect, mits de fles niet te vuil is.